Dagelijks wordt ieder van ons geconfronteerd met dingen die moeilijker verlopen. Deze week wil ik even dieper ingaan op het verschil tussen waarden en doelen in ons leven. Is er een verschil? En zo ja, hoe kan je dan jouw waarden helder krijgen?
Wat zijn waarden?
Waarden zijn de diepgewortelde verlangens met betrekking tot de manier waarop je wilt omgaan met de wereld, met andere mensen en met jezelf. Zij hebben betrekking op de manier waarop je in het leven wilt staan, hoe je je wilt gedragen, wat voor iemand je wilt zijn en welke sterke eigenschappen en kwaliteiten je wilt ontwikkelen. Het zijn principes die je leiden en motiveren. Het doel van deze waarden is helder krijgen wat je leven betekenis of een doel geeft, en je waarden gebruiken als leidraad voor je daden. Wanneer je leiding zoekt van binnenuit, zijn waarden een handig hulpmiddel.
Verschil tussen waarden en doelen.
Volgend voorbeeld maakt duidelijk wat het verschil is tussen waarden en doelen: het contrast tussen “trouwen” en “liefdevol zijn”.
Als je liefdevol en zorgzaam wilt zijn, is dat een waarde, het is duurzaam, je wilt je de rest van je leven zo gedragen. En op elk moment heb je de keuze: ernaar handelen of ze negeren. Maar als je wilt trouwen is dat een doel. Het is iets wat bereikt, uitgevoerd of ‘afgevinkt’ kan worden. En je kunt het doel “trouwen” ook bereiken als je geheel voorbij gaat aan de waarden die je rondom liefde en zorgzaamheid hebt (je huwelijk zou dan uiteraard niet lang stand houden).
Waarden helder krijgen en er contact mee maken.
Om waarden helder te krijgen zijn er talloze oefeningen om te doen. Ik ga er hieronder 4 oefeningen meegeven die je kan doen om je waarden te ontdekken. Probeer deze oefeningen te doen op een rustig moment, zorg dat je afgestemd bent op je eigen gevoel.
Toespraken
Stel je je 50ste (of 18de of 75ste) verjaardag voor. Twee of drie mensen houden een toespraak over waar jij voor staat, wat je voor hen betekent en de rol die je in hun leven speelt. Wat zou je hen horen zeggen in de ideale wereld, waar je je leven hebt geleefd als de persoon die je wilt zijn?
Leven en dood
Men zegt wel eens: “Over de doden niets dan goed.” Maar stel je nu je eigen begrafenis eens voor. Wat zou jij willen dat mensen over je zeggen?
Of wat als je nog maar 24u te leven had en je het tegen niemand mocht zeggen: naar wie zou jij toegaan en wat zou je doen?
Je pijn onderzoeken
Probeer je pijn eens te bekijken als je bondgenoot: wat zegt deze pijn over wat echt belangrijk is, waar je echt om geeft?
En pijn als je leraar: hoe kan deze pijn je helpen groeien of nieuwe vaardigheden of sterke kanten ontwikkelen? Hoe kan hij je helpen om beter met anderen om te gaan?
Ga van zorgelijk naar zorgzaam: wat vertellen je angsten en zorgen je over de dingen waar je om geeft?
Toverstafje
Ik zwaai met een toverstafje en als die pijnlijke gedachten en gevoelens hebben geen invloed meer op je. Wat zou je met je leven doen? Waar zou je mee beginnen, mee ophouden of wat zou je meer of minder willen doen? In welke zin zou je je anders gedragen? Als we jou op video zouden zien, wat zouden we dan zien en horen waaruit we zouden kunnen opmaken dat er is getoverd?
Uit: Harris, R (2015). Acceptatie en commitmenttherapie in de praktijk: een heldere en toegankelijke introductie op ACT. Amsterdam, Hogrefe Uitgevers. (blz. 225, 227, 229, 237-238)